In memoriam TATIANA SAMOLOVA
Tatiana Samolova
|
Na filmskom festivalu u Kanu 1958 godine, u nadmetanju sa filmovima od Ingmara Bergmana, Jacques Tati i Sayajit Raya, Zlatna palma je pripala Mihailu Kalatozovom za The Cranes Are Flying, prvi i jedini sovjetski film koji je osvoji tu nagradu, a posebno priznanje pripalo je Tatiani Samoilovoj, njegovoj zanosnoj dvadesettrogodišnjoj zvijezdi. Samoilova, koja je preminula u 80. godini života od koronarne bolesti srca, postala je centar medijske pažnje, njena magična ljepota navela je mnoge da je proglase ruskom Audrey Hepburn. Za razliku od zapadnjačkog stereotipskog pogleda na sovjetsku ženstvenost – snažne, herojske, nasmijane vozačice traktora na polju – uticaj dugog niza godina socrealističkih filmova, Samoilova je bila otkrovenje. Imamo zavodljivu, osjećajnu i ozbiljnu mladu ženu sa kojom će međunarodne publike moći da se saosjećaju. U to vrijeme, u toku festivala Samoilova je dobila sat od fanova iz Istočne Njemačke sa natpisom: „Konačno na sovjetskom ekranu vidimo lice a ne masku." U The Cranes Are Flying (1957), Samoilova igra Veroniku, mladu bolničarku koja saznaje da joj je vjerenik ubijen u ratu, ali odbija da povjeruje u to. Ipak, okrutne okolnosti je tjeraju da se uda za čovjeka (Alexander Shvorin) kojeg ne voli. U bioskopima, pod Staljinovom vlašću, trauma drugog svjetskog rata, u kojem su jedan u deset Rusa izgubili živote, predstavljena je kao patriotska, kolektivna dužnost iz koje je individualna patnja isključena. U nježnom izvođenju Samoilove, daleko od tradicionalne ratne heroine, Veronikina patnja je dosta personalizovana među razaranjima koje je donio rat. Film takođe odbija da osudi Veroniku za njeno nevjerstvo dok je njen vjerenik na frontu. The Crane Are Flying, sa spektakularnim radom kamere, približavajući se kraju najgore decenije u istoriji sovjetskog filma, je prvi film koji je profitirao od „otopljavanja" nakon poznatog Khrushchevovog govora iz 1956. godine, u kojem je napao aspekte Staljinizma. |
Samoilova, koja je bila nominovana za najbolju glumicu na Bafta dodjeli nagrada 1959. godine, nadala se da će profitirati od komparativne slobode i njene svjetske reputacije. Ali, iako je dobila mnogo ponuda da radi na zapadu, vlada Sovjetskog Saveza joj je zabranila da prihvati poslove van Rusije i njenih satelitskih država.
Samoilova je rođena u Lenjingradu, ćerka Zinaide Levin i Yevgenija Samoilova, vodećeg sovjetskog pozorišnog i filmskog glumca. Takođe je bila nećaka reditelja Konstantina Stanislavskog, i diplomirala na baletskoj školi Stanislavski teatra. Iako je prima balerina Maya Plisetskaya pozvala da se pridruži baletskoj školi Boljšoj teatra u Moskvi, Samoilova se odlučila da studira glumu. Prvo pojavljivanje na ekranu bilo je dok je još bila student, u The Mexican (1955), rađen po priči Jacka Londona. The Cranes Are Flying je njen tek drugi film. Kalatozov je nastavio sa još jednim fantastičnim filmom, Letter Never Sent, aka The Unmailed Letter (1959), koji govori o vodiču i tri geologa na ekspediciji u okrutnom pejzažu, koji pokušavaju da pronađu dijamante u divljini centralnog sibirskog platoa. Privlačna Samoilova, kao jedino žensko, uzrok je seksualne tenzije između vodiča (Yevgeni Urbansky) i jednog geologa (Vasili Livanov). Sljedeći filmovi Samoilove su bile rutinske sovjetske koprodukcije o drugom svjetskom ratu– Alba Regia (Mađarski, 1961) i Attack and Retreat (Italijanski, 1964) – u kojima nije imala veliku šansu da briljira, sve do Ane Karenjine (1967), njene najbolje uloge još od The Cranes Are Flying deset godina ranije. Ova deseta filmska adaptacija Tolstojevog romana, u bujnom Sovcoloru, može da polaže pravo da je najbolja. Reditelj filma Alexandr Zarkhi, efektivno koristeći 70mm ekran, prilazi bliže Tolstojevoj romansi od prethodnih verzija, sa Samoilovom koja je perfektno odigrala Annu, svrstavajući se pored velikanki poput Grete Garbo i Vivien Leigh. Grofa Vronskog, Anninog ljubavnika, igrao je Vasily Lanovoy, prvi od četri muža Samoilove. Tokom stagnirajućih godina Brežnjeva, imala je vrlo malo uloga, najzad pravi povratak u dugotrajnoj TV seriji Moscow Saga (2004), i završava svoju filmsku karijeru u filmu Nirvana (2008) o narkomaniji, kao jedini stariji lik, neprepoznatljiva pod slojevima bizarne šminke. * Tatiana Samoilova, glumica, rođena 4. maja 1934; preminula 5. maja 2014 Ronald Bergan |
