VRIJEME IZAZOVA

Kao nekoga ko je godinama prije postojanja A-prava Montenegro bio vezan za filmski sektor Crne Gore, veliko mi je zadovoljstvo što sam zajedno sa Brankom Baletićem bio dio pokretanja ideje o osnivanju prve kolektivne organizacije koja štiti domaće i strane audio-vizuelne stvaraoce u Crnoj Gori. Od samog početka smo sa malim ali efikasnim timom radili i krčili put ka osnivanju, a kasnije radili i na uspostavljanju pouzdanog sistema zaštite nosilaca prava. Pored domaćih stvaralaca, ova organizacija zastupa svjetski repertoar, oslanjajući se na zakonsku regulativu, međunarodne konvencije, kao i na sklopljenje bilateralne sporazume sa stranim kolektivnim organizacijama, poput AIPA-e, AGICOA-e i ostalim srodnim organizacijama iz svijeta i regiona. Nesumljivo se nalazimo u fazi rada kada se suočavamo sa brojnim izazovima i poteškoćama, gdje je sticanje znanja u oblasti collective management- a posebno važano za napredak. Najvećim izazovom smatramo opštu neupućenost laičke i stručne javnosti kada je ova oblast u pitanju. Sasvim sam siguran da je pred nama period velikog prosperiteta i opšteg procvata kolektivne zaštite autorskog i srodnih prava u Crnoj Gori.

Obraćanje pravnog savjetnika Maje Đondović

POUZDANOST, TRANSPARENTNOST
I DOBRO UPRAVLJANJE

Od dana osnivanja do danas, može se reći da su A-prava Montenegro prešli dugačak i trnovit put. Iako se važeća legislativa oslanja na evropsko zakonodavstvo, kolektivne organizacije, imajući u vidu kompleksnost njihovog rada, ne mogu biti valjano postavljene bez pomoći dobrih primjera iz uporedne prakse. Pogotovo u sistemu koji još uvijek nema jasno definisanu svijest o kolektivnim organizacijama, o tome koga one zapravo štite i na koji način. Zbog toga smo dugi niz godina imali velike izazove, a sa nekim od njih još uvijek pokušavamo da izađemo na kraj. Kolektivne organizacije poput naše su na evropskoj i svjetskoj sceni jaka mašinerija za zaštitu prava nosilaca iz raznih segmenata autorskog i srodnih prava. U poziciji su da stvaraju, mijenjaju i prilagođavaju zakonsku regulativu interesima nosioca prava. To je bez sumnje jak preduslov za svrsishodno funkcionisanje kolektivnih organizacija širom svijeta. Naš cilj u Crnoj Gori jeste prvenstveno stvaranje jednog sigurnog medijskog prostora kada je u pitanju eksploatacija audio-vizuelnog sadržaja u kablovskom sistemu retransmisije. Cilj je, takođe, da strani nosioci dobijaju pravičnu nadoknadu, baš kao I domaći, osmišljavanje posebnih mehanizma uticaja, kao i rad na jačanju domaće nezavisne filmske produkcije.  Jedina smo zemlja u regionu koja nema uspostavljen sistem prikupljanja naknade za privatno umnožavanje (PRIVATE COPYING LEVY), što će biti naš sljedeći fokus u djelovanju. 

Kolektivni Menadžment u autorskom i srodnim pravima – pojam i značaj 

Prva kolektivna organizacija za zaštitu autora muzike je osnovana davne 1850. godine u Parizu, SACEM-Société des Auteurs, Compositeurs et Éditeurs de Musique. Organizacija postoji i danas i predstavlja više od 150 hiljada autora, interpretatora, izdavača, sa prikupljenim naknadama koje iznose više od 700 miliona na godišnjem nivou. Kolektivne organizacije (CMOs) imaju veliku i značajnu ulogu. Tu su da omoguće nosiocima da štite svoja prava, a korisnicima tih prava da olakšaju postupak dobijanja ovlašćenja za korišćenje predmetnih prava/ lawful use of protected works. Značaj i svrha kolektivnih organizacija je jasno objašnjena odredbom Direktive o kolektivnom upravljanju pravima koja kaže:

Upravljanje autorskim pravima i srodnim pravima uključuje izdavanje licenci korisnicima, reviziju licenci, praćenje korišćenja prava, primjenu autorskih i srodnih prava, prikupljanje prihoda po osnovu prava ostvarenih iskorišćavanjem prava i raspodjelu iznosa koji pripadaju nosiocima prava. Organizacije za kolektivno upravljanje omogućavaju nosiocima prava da ostvare naknadu za upotrebe koje ne bi mogli sami da kontrolišu ili sprovode, uključujući i strana tržišta.

Organizacije za kolektivno upravljanje imaju i treba da nastave da imaju značajnu ulogu promotera raznolikosti kupristupa tržištu najmanjim i manje popularnim repertoarima, kao i pružanjem društvenih, kulturnih i obrazovnih usluga u korist nosilaca prava i javnosti.

Uprkos velikom značaju kolektivnih organizacija, opšta javnost nije baš upoznata sa koristima koje one nose i sa važnom ulogom koju igraju. Tako se u brojnim zemljama, a naša nije izuzetak, može primijetiti ambivalentan stav prema autorskom i srodnim pravima.

Zato je rad na širenju svijesti o ulozi i funkciji kolektivnih organizacija jedan od fokusa u svakom sistemu vladavine prava, što u mnogome utiče na širi ekonomski i kulturni uticaj zaštite autorskog i srodnih prava. Kolektivne organizacije djeluju u najboljem interesu nosilaca čija prava zastupaju, stoga moramo učiniti sve da bismo ojačali sistem zaštite u kojem kolektivne organizacije egzistiraju.