Tema filma ''The tree of life'', u prevodu ''Drvo života'', je kompleksni filozofsko-religiozni osvrt na tri pod-teme koje čine život, smrt i odrastanje, koje se u filmu prepliću i koje dovode do idejnog koncepta koji pokušava da objasni arhitipsku dimenziju ljudske duše tj. onoga što naša ograničena svijest može spoznati u nečemu što je neograničeno, a to je Bog.

Film obrađuje život jedne teksaške porodice 50-tih godina dvadesetog vijeka . Porodicu čine tri sina, otac i majka. Jedan od sinova je Jack, protagonista koji kroz svoje sjećanje govori o svom odrastanju, strogom ocu, milosrdnoj majci, pokojnom bratu. Sjećajući se svog života Jack u stvari analizira sebe i shvatanje onoga što čini njegov život, a to su sjećanja i realnost tj. sadašnjost koja za njega predstavlja disbalans prirode i duha, takođe i suočavanje sa smrću svog mlađeg brata.

Prostor i vrijeme u filmu usko prate dešavanja u Jackovoj svijesti, na putu spoznaje samog sebe i višnjeg, što odgovara fragmentarnoj dramaturškoj strukturi, paralelno obrađujući više kompleksnih tema i prelamajući tri opšta prostora i tri opšta vremena. Jedan opšti prostor i vrijeme koje prate život odraslog Jacka, drugi opšti prostor i vrijeme koji prati evoluciju kosmosa, planeta, života na zemlji, uključujući tu i imaginarne djelove vezane za Jackovu viziju biblijskih tema kao što je put duše u raj i treći koji opšti prostor i vrijeme koji prati segmente Jackovog djetinjstva.

Film počinje prikazom neidentifikovanog oblika, sličnog plamenu koji gori u beskrajnom prostoru, što postavlja pitanje da li je i njegovo trajanje beskonačno. Radi se najvjerovatnije o personifikaciji ljudske duše, ali takođe i neograničenosti ljudske imaginacije.

Kada je u pitanju tema 'život', koja se nalazi i u samom nazivu filma, uz 'drvo' koje takođe kao simbol prati liniju koju prolazi svako živo biće, naša planeta, galaksija, kosmos i njegova geneza , Jack veže za svoju majku, kao za nekoga ko ga je rodio i ko je dostojan da se bavi tom tematikom. I u svojoj imaginaciji kao što drvo raste od sjemena, preko korijena, stabla, grana, listova sve do svojih plodova , Jack sublimira evoluciju kosmosa, od velikog praska, galaksija, formiranja planete zemlje, pojavu života, prolazeći ogroman put od makrokosmosa do mikrokosmosa i molekularnih struktura prvih organskih bića na planeti, takođe i njihove evolucije i pojave čovjeka, koji je sastavni dio svega što postoji.

To je takođe i vrijeme koje prelama u sebi beskrajni univerzum od svog nastanka do vječnosti. Sve to prerasta u drugu temu koja se tiče njegovog odrastanja, a koja se simbolički može vezati za stablo drveta, asocirajući na jedan prošli dio života. Tako se i Jack vraća u svoje djetinjstvo kada je to stablo bilo mnogo tanje, mijenjajući u svojim sjećanjima prostor i vrijeme vraćajući ga u jedan značajni period njegovog života i sazrijevanja. Slijedi i tema smrti, koja je u stvari kulminacija koja se nalazi na samom početku filma, u momentu gdje poštar daje njegovoj majci kovertu u kojoj se nalazi tragična vijest, slijedi telefonski razgovor sa njegovim ocem, gdje je na glumačkom nivou plasirana vijest o nekom tragičnom događaju, tek kasnije se saznaje da se radi o smrti njihovog sina tj. Jackovog mlađeg brata. Fragmentarna dramaturška struktura se vraca na prvi dramski momenat rođenja njegovog brata. Potom se vrijeme seli u sadašnjost gdje odrasli Jack postavlja sebi pitanja koja ga tjeraju na preispitivanje perioda svoje mladosti i života sa porodicom. Nakon toga slijedi priča o tipičnoj, američkoj, radničkoj, hrišćanskoj porodici, srednjeg staleža koja je patrijarlalna i u kojoj otac, strogo vaspitavaći sina, u stvari pokušava da riješi problem svog neuspjeha u životu. Majka pokušava da stane između njih, braneći i opravdavajući sinovljeve ,dječije greške i nestašluke . Njihov život biva promijenjen u trenutku kad otac ostane bez posla, posle čega se sele, što mladom Jacku presijeca put sazrijevanja, jer uskoro ostaje bez kuće u kojoj je do tada živio i gubi svog mlađeg brata.

Tema smrti i vaskrsenja, koja je prikazana kao fikcija koja se dešava u svijesti protagoniste, ukazuje na dubok hrišćanski uticaj, seleći se u jedan kameniti pustinjski predio gdje se nalaze vrata raja i sam raj u kome se nalaze ljudi koje zna ali kojih više nema, uključujući i njegovog brata pored kojeg se u određenom momentu nalaze dva anđela prikazana kao dvije djevojčice. Sam raj prikazan je kao jedan zaseban bezvremani proctor, u kome se slike diskontinuitetno i haotično ređaju, upravo podcrtavajući tu bezvremenost ili samu vječnost.

Film 'Drvo života', koliko god želio da prikaže kompleksnost života i njegovog filozofsko-religioznog karaktera, pokušava da ponudi odgovore koji muče čovječanstvo od njegovog nastanka, međutim njegova dijegeza ponekad izađe iz okvira shvatljivosti, najvjerovatnije da bi se dočarala kompleksnost pojmova kao što su život i smrt.

Vuk Marković
student III godine FDU – Cetinje
Odsjek: FIlmska i TV režija