Scenario i režija: Paul Greengrass
Uloge: James Nesbitt, Allan Gildea, Gerard Crossan, Tim-Pigott Smith, Nicholas Farrell, Christopher Villiers, Carmel McCallion

Come out, ye Black and Tans,
Come out and fight me like a man...
(Irish rebel song)

U poslednje dvije decenije nastaju mnogi filmovi koji se (svaki na svoj način) bave odnosom irski i britanski orijentisanih strana. Među njima su: Jordanovo djelo Michael Collins (1996) u kom Liam Neeson tumači irskog lidera, The wind that shakes the barley (2006) Kena Loacha sa Cilianom Murphyem u glavnoj ulozi, Steve McQuinnov Hunger (2008) baziran na životu Bobby Sandsa, 50 dead men walking (2008) čije autorstvo potpisuje Keri Skogland, Shadow dancer (2012) Jamesa Marcha... Jedan od takvih filmova je i Bloody Sunday. Greengrassov film se pojavljuje kao podsjećanje na tridesetu godišnjicu događaja kojim se bavi. Bloody Sunday tretira jedan upečatljiv istorijski datum 30. januar 1972. u gradu Deriju, u Sjevernoj Irskoj. Naime, fokus radnje je marš irskog naroda koji tom šetnjom želi da se izbori za svoja prava i slobode s jedne strane, i organizacija osujećenja te manifestacije od britanskih trupa sa druge strane. Njihova različitost je višeslojna - vjerska, politička i ideološka.

Razlike su takve da idu od ideja independizma i unionizma do samog poimanja imena grada. Jedni svoj ga zovu Deri, a drugi Londonderi. Trusna politička situacija u tom mjestu je dočarana kroz scene iz enterijera i esksterijera u jednom mikrokosmosu smještenom na sjevero-zapadu Sjeverne Irske.

Film prvenstveno karakteriše snimanje iz ruke. Kamera je uvijek nestabilna, ona drhti, trese se, nikad nije fiksirana i ne kreće se geometrijski pravilno. Baš taj segment povjeren ekspresivnosti kamermana je odlično dočarao atmosferu koja je vladala tog dana. Prelaze karakterišu zatamnjenja koja djeluju kao dugi umorni treptaji. Paralelna montaža pojačava utisak o ideološkom antagonizmu i geografskoj bliskosti dvije strane. Česti iscjepkani kadrovi iz različitih ulica i prostorija odaju konfuziju, strah, nedaće i probleme.

Zidovi i žica kao dio scenografije dočaravaju duh vremena i predstavljaju simbol. Kao lajtmotiv provlači se jedna karakteristična fasada na kojoj piše: You are now entering free Derry. Pred kraj filma Ivan Cooper (kog glumi James Nesbitt) drži govor za vrijeme kog počinje incident između kritične mase, koja gubi kontrolu iskazujući tako svoj nagon za slobodom, i policijskih vlasti. Taj momenat se može posmatrati kao univerzalna svevremena karakteristika irskog usuda što potkrijepljuje i scena iz već pomenutog filma Michael Collins u kom je, takođe, prikazana gotovo identična situacija. Šetnja kroz grad Deri, koja prikazuje nedaće i probleme nastale u kontekstu represije, vapaja za slobodom i borbe za egzistenciju, završava se čitanjem imena žrtava koje su posljedice prekoračenja ovlaščenja od strane Britanaca. Nakon toga se smjenjuju kadrovi i slajdovi koji iznose činjenice o onome što je u istoriji poznato i kao Bogside Massacre. Bitno je pomenuti da Bloody Sunday možda na momente djeluje kao kopija dokumentarnog filma, ali da je on mnogo više od toga. To je priča ispričana preciznim filmskim jezikom koji oživljava dobro promišljena iskustva koja je Sjeverna Irska doživjela tog pretposlednjeg dana mjeseca januara 1972. godine.

Luka Rakojević
Student 4. godine Fakulteta umjetnosti
Univerzitet Donja Gorica