Ja sam neko čija je prava zemlja jezik, a čija teritorija su filmovi.

Jean-Luc Godard

Proljećni broj Camere Lucide donosi nove provokativne tekstove, koji se čitaju – ako imate vremena – a ne letimično pregledaju radi instantnog zadovoljstva, na koje su ljudi naviknuti u dobu brzih, senzacionalnih digitalnih medija – baš kao što morate naći vremena da uživate u filmovima spore hrane, umjesto u prejedanju fast food blockbusterima.

Da li i evropski filmski autori nađu vremena da promišljaju o novom stanju današnje Evrope, pocijepane tjeskobom, ksenofobijom, licemjerstvom, tenzijom između direktnog sopstvenog interesa i kolektivnog dobra za druge, rezultirajućim otuđenjem, fokus je ovog broja – u mom tekstu "Lalaland evropskog filma" i u pronicljivom eseju Novaka Govedarice, "Realizam duše u savremenom evropskom filmu". Govedarica razmatra nekoliko novih evropskih filmskih ostvarenja, koja su se pojavila kao konkretne, poetičke reakcije savremenih evropskih sineasta na rastuću društvenu nepravdu i surove, profitom-opsjednute ekonomske i političke strukture liberalnog kapitalizma, koji oduzima ljudskost i ono malo preostalih moralnih vrijednosti pojedinca.

Jean-Michel Frodon, u tekstu "Neruda: film koji je sve razumio o tome kako treba praviti biografski film" (prevela Nina Bukilić), hvata se u koštac sa Pablo Larrainovim anti-biografskim, nemogućim za klasifikaciju, filmom Neruda, fokusirajući se na ovog fascinantnog, stilski raznovrsnog i inovativnog čileanskog režisera, koji ne prestaje da nas iznenađuje.

Jonathan Rosenbaum se vraća njegovom tekstu iz 2000. godine "Kritičar sa kamerom" o Chris Markerovom remek djelu One Day in the Life of Andre Arsenevich, filmu koji slika posljednje dane Andreia Tarkovskog sredinom 1980-ih godina. Prvi put za Cameru Lucidu piše Sonja Spadijer, univerzitetska profesorka francuskog jezika, u (dvojezičnom) osvrtu na francuski film Plaćenik. Kao da slijedi Godardov dragocjeni savjet za filmsku kritiku, dat 1980. godine u intervjuu sa Jonathan Rosenbaumom, koji reprodukujemo ovdje na engleskom (prevele Nina Bukilić i Maja Bogojević)

"Pokušaću da budem kritičar, a ne standardni recezent. Nekad više volim profesore koji povremeno pišu tekstove. Nemoguće je da budete kritičar jednom sedmično".

U mom intervjuu sa globalnom zvijezdom koja odbija da bude zvijezda, Jean-Marc Barr tvrdi da se protiv kapitalističkog autoritarnog svijeta može boriti subverzijom, dok se u drugom intervjuu, Ivan Marinović bori protiv autoritarnih struktura u balkanskom kontekstu tako što se oslanja na više od samo profesionalizma ekipe, kako bi uopšte snimio nisko-budžetni film (zbog zahtjeva međunarodnih čitalaca Camere Lucide, intervju objavljen u decembru 2016. je ovdje preveden na engleski).

Prvi put za Cameru Lucidu piše i Ivanka Apostolova, koja iz Makedonije razgovara sa Nebojšom Jovanovićem, direktorom Međunarodnog filmskog festival Kine-Nova.

Čitaćete i posljednji dio temeljne studije Vuka Uskovića "The conceptual art of Jean-Luc Godard", kao i esej Jelene Jovanović o muzici Alan Resnais-ovih filmova.

U crnogorskom kontekstu, velika novost – koliko velika može biti vijest kada ste posljednji u regionu? – je da je, konačno, osnovan Filmski centar, koji će, nadamo se, uticati na dalji razvoj posrnule nacionalne kinematografije.

In memoriam, zahvaljujući Ronaldu Berganu, daje počast Debbie Reynolds, Emmanuelle-i Riva i Michael Tuchneru.

Maja Bogojević

Jean-Luc Godard

The spring issue of Camera Lucida brings new thought-provoking texts which are to be read – if you have time – and not just glanced at for instant gratification most people are so used to in the age of sensationalist digital media - just as you need time to enjoy slow-food films instead of binging on fast-food blockbusters. Whether European film authors take time to reflect on the new state of affairs in today' Europe, ruptured by anxiety, xenophobia, hypocrisy, tension between immediate self-interest and a greater good of others, and ensuing alienation, is the focus of this issue – in my text "Lalaland of European film" and Novak Govedarica's insightful essay, entitled "Realism of the soul of the contemporary European film". Govedarica discusses several recent European films that have emerged as concrete, poetic reactions of their authors to the rising social injustice and cruel, profit-obsessed economic and political structures of liberal capitalism, which dehumanises any individual moral values left. Jean-Michel Frodon in "Neruda: the film which understood everything that a biopic should be" (translated into Serbo-Croat by Nina Bukilic), gets to grips with Pablo Larrain's unclassifiable (anti)biopic Neruda, drawing attention to this fascinating, stylistically multi-faceted and innovative Chilean film author, that never ceases to surprise us. Jonathan Rosenbaum revisits his 2000 piece "Critic with a camera" on Chris Marker's masterpiece One Day in the Life of Andre Arsenevich, about Andrei Tarkovsky's last days in the mid 1980's. The first-time Camera Lucida contributor, French language professor Sonja Spadijer, reviews (bilingually) the French film Mercenaire, as if heeding Godard's precious advice on film criticism, given in 1980 Jonathan Rosenbaum's interview, re-published here (and translated into Serbo-Croat by Nina Bukilic and myself):

"Try to be a critic, not a regular reviewer. Sometimes I prefer teachers who do occasional pieces. It's not possible to be a critic once a week".

In my interview with the global star who refuses to be a star, Jean-Marc Barr claims that the capitalist authoritarian world can be fought with subversive attitude, while in another interview, Ivan Marinovic fights against authoritarian structures in the Balkan context, by relying on more than just professionalism to make low-budget films (due to the international readers' demands, this is the English translation of the interview published in December 2016). Another first-time Camera Lucida contributor, Macedonian Ivanka Apostolova, talks to Nebojsa Jovanovic, director of the International film festival Kine-Nova.

There is also the last part of Vuk Uskovic's in-depth study "The conceptual art of Jean-Luc Godard" and Jelena Jovanovic's essay on the music of Alan Resnais's films.

In the Montenegrin context, the great news - is it great news to be the last country in the region? -is that the Film Centre has finally been formed, which will hopefully make a difference to the staggering national film industry.

In memoriam, thanks to Ronald Bergan, pays tribute to Debbie Reynolds, Emmanuelle Riva and Michael Tuchner.

Maja Bogojević