Mala Educacion
| Sažetak
Estetska vrijednost umjetničkog djela neodvojiva je od njegove komunikacione sposobnosti. Pogotovu se ta komunikativnost cijeni u filmskoj umjetnosti, ali samo ako ne preraste u saopštljivost koja podilazi gledaocu. Nije komunikativan film koji se s lakoćom „otvara" gledaocu, već onaj koji ga „muči" pitanjima i traži njegovu saradnju. Filmovi Velimira Stojanovića Zle pare i Četiri kilometra na sati upravo na taj način grade odnos s publikumom. Refleksivni su, i dozivaju gledaoca da im priđe. I to ne samo gledaoca svog vremena, već i onog šezdeset godina kasnije. Pomenute gorke parodije malograđanskog duha, vanvremenske su priče o porazu ljudskosti pred privlačnošću novca i moći. Ono što ih je učinilo prijemčivim su crnohumorne situacije, odnosno lucidne replike koje je napisao scenarista oba filma, Ratko Đurović. U komuniciranju s publikom, Stojanović se više oslonio na verbalni segment, dok je u vizuelnom bio slobodan da utka simbole, imaginarne oznake i sebi svojstvenu poetiku. Sažeti scenarijski predložci, realizovani prirodnom i nenametljivom glumom, podređeni su kameri, te su replike poslužile kao uputi gledaocima gdje da tragaju za umjetničkom istinom. Takođe, dok je u pokretima kamere i fotografiji ostavljeno prostora za višeznačnost; muzika, kostimi i ostali filmski dodaci napravili su čvrstu sponu sa gledaocima.Zle pare i Četiri kilometra na sat i danas čini aktuelnim snaga autora da se ironijom odupre ondašnjem kanonu. Umjetnička praksa se pedesetih godina svodila na partizansku propagandu i veličanje partiješto su Đurović i Stojanović uspjeli izbjeći smještanjem filma u prošlost i ismijavanjem ljudske gluposti. Reditelj je time svoje filmoveuspio pružiti širokoj publici, ane izgubiti osobenu estetiku. Zerina Ćatović Citirana literatura: Ažel, Anri, Estetika filma, Beogradski izdavačko-grafički fond, 1978 Babac, Marko, Iza montaže, Megatrend univerzitet, Beograd, 2009 Balaš, Bela, Filmska kultura, Filmska biblioteka, Beograd, 1948 Belan, Branko, Scenarij: što i kako, Epoha, Zagreb, 1960 Barthes, Roland, Critical Essays, Northwestern University Press, Chicago, 1972 Benjamin, Walter, Eseji, Nolit, Beograd, 1974 Bogdanović, Kosta, Poetika vizibilnog, Zavod za udžbenike, Beograd, 2007 Boglić, Mira, Mit i antimit, Spektar, Zagreb, 1980 Božilović, Nikola, Odiseja filma, Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu, 2000 Božilović, Nikola, Umetnost, kreacija, komunikacija, Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu, 2008 Dimitrijević, Andrija, Udobnost razgaženih cipela, Grafožig, Beograd, 2000 Dorfles, Gillo, Oscilacije ukusa i moderne umjetnosti, Mladost, Zagreb, 1963 Dragović, Nono, Poetika filmske režije, Mali Nemo, Pančevo, 2006 Eridžon, Daniel, Gramatika filmskog jezika, Studentski kulturni centar, Beograd, 1998 Filimon, Milinković Dragan, Svedočenja o Ratku Đuroviću, Filmski centar Srbije, Beograd i Crnogorska kinoteka, Podgorica, 2009 Film i jugoslovensko društvo na kraju vijeka (Radovi sa naučnog skupa održanog u Podgorici 22. i 23. decembra 1998 u organizaciji Crnogorske akademije i nauke), Naučni skupovi-Knjiga 55, Odjeljenje umjetnosti-Knjiga 18, 2000 Filmski scenario u teoriji i praksi, Zbornik/Knjiga II, Univerzitet umetnosti, Beograd, 1983 Franić, Severin,Svođenje računa, Ne & Bo, Beograd, 2002 Hauzer, Arnold, Sociologija umetnosti 1, Školska knjiga, Zagreb, 1986 Goulding, Daniel, Jugoslavensko filmsko iskustvo, 1945-2001, Biblioteka Tridvajedan, Zagreb, 2004 |
Jakobson, Roman, Lingvistika i poetika, Nolit, Beograd, 1966
Janićijević, Jasna, Komunikacija i kultura, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, Novi Sad, 2007 Lim, Mira i Antonjin,Najvažnija umetnost: Istočnoevropski film u dvadesetom veku, Clio, Beograd, 2006 Lotman, Jurij, Semiosfera, Svetovi, Novi Sad, 2004 Kastratović, Gojko, Crnogorska kinematografija i filmovi o Crnoj Gori, Društvo za očuvanje baštine, Podgorica, 1999 Koković, Dragan, „Kulturni kontekst komunikacije", u Current Topicsin Neurology, Psychiatry and Related Disciplines, Vol XXI, No. 3-4, September 2013 Kon, Žan, Estetika komunikacije, Clio, Beograd, 2001 Kunczik, Michael, Zipfel, Astrid, Uvod o znanost o medijima i komunikologiju, Zaklada Friedrich Ebert, Zagreb Marten, Marsel, Filmski jezik, Institut za film, Beograd, 1966 Milijić, Branislava,Semiotička estetika: problemi, mogućnosti, ograničenja, Institut za književnost i umetnost, Beograd, 1993 Munitić, Ranko,Filmska slika i stvarnost, Filmski centar Srbije, Beograd, 2009 Omon, Žak, Mar, Mišel, Estetika filma, Clio, Beograd, 2006 Sadul, Žorž, Povijest filmske umjetnosti, Naprijed, Zagreb, 1962 Stanišić, Radoslav, Hrastovi koje ne obaraju Ratko Đurović-Velimir Stojanović, Nova knjiga, Podgorica, 2011 Stanišić, Radoslav, Igrani filmski opus Ratka Đurovića u sprezi sa režijskim postupkom Velimira Stojanovića, Fakultet dramskih umetnosti Univerziteta u Beogradu, 2008 Tataragić, Elma, Stil filmskog scenarija, University Press Sarajevo, 2011 Turković, Hrvoje, Retoričke regulacije, Uriho, Zagreb, 2008 Volk, Petar, Izazovi stvarnosti, Svetlost, Kragujevac, 1976 Volk, Petar, Savremeni jugoslovenski film, Institut za film, Beograd, 1983 Vukotić, Dušan, „Vizualizacija pisane riječi" u Glasnik odjeljenja umjetnosti Crnogorske akademije nauka i umjetnosti, knjiga 2/1979, Titograd Zvijer, Nemanja, Ideologija filmske slike, Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2011 Šuvaković, Miško,Diskurzivna analiza, Univerzitet umetnosti u Beogradu, 2006 Film: Zle pare, Velimir Stojanović, c/b, 35mm, Lovćen film, Cetinje, 1956 Četiri kilometra na sat, Velimir Stojanović, c/b, 35mm, Avala film, Beograd, 1958 Internet izvori: www.cineaste.com www.pulafilmfestival.hr Štampa: Pobjeda 10. jul 1956 Pobjeda, 29. jul 1956 Pobjeda, 26. avgust 1956 Vjesnik, 20. jul 1956 Vjesnik, 19. septembar 1958 Zerina Ćatović (1991) je studirala novinarstvo, a potom istoriju kulture. Kao magistrant Istorijskog instituta u Podgorici, trenutno piše rad iz domena istorije crnogorskog filma. Dok pokušava da ispuni CV nekim radnim iskustvom, gleda i analizira filmove. |
