Mala Educacion
| Film u vizuelnoj strukturi nema plan širi od američkog plana. Skoro u svakom kadru je Kornelija - majka. Povezivani su kadrovi sličnog plana. Radjeno je sve ono što se ne radi. Ili ne uči na prvoj godini bilo koje filmske škole.
Ovaj film liči na dokumentarni. Više na dokumentarni nego na čisti film ili film istine. Ne može da bude dokumentarni, čak ni dokumentarističkog stila, kada u njemu nema nijednog naturščika. Niti ijedne dokumentarističke situacije. U filmu glavni junaci su najbolji rumunski profesionalni glumci. Oni ne predstavljaju sebe. Kao dokument. Oni su ušli u likove onih sa kojima žive. Možda, ako i kada su i sami dio uspješne novotranzitivne klase, bez vidljivih glumačkih sredstava su je ogolili. Ovaj film vizuleno prati glumce, ili glavnu glumicu. Nije postignut utisak da je glumica, utisak je da ja to ONA - Kornelija. Iza nje je Bukurešt, ispred nje su policajci, u njenim rukama je skupi mobilni telefon. Ispod nje je sin kojem maže ledja nakon saobraćajne nesreće. Preko puta nje u glamuroznom tržnom centru je beskrupulozni poslovni čovjek sa kojim pregovara oko uslova za lažno svjedočenje. U njenim gestama je i sudbina suđenja. Ona izuva cipele dok u bundi ulazi u kuću stradalog dječaka. Mrtvog dječaka. Cijeli film je njen misaoni proces. Bez obzira na kameru iz ruke, bez obzira na jednostavne radnje u kojima djela. Bez obzira na intimistički pristup okruženju, subjektima i scenografiji, koja djeluje kao da je nema. Bez obzira što to nije vizuelni prosede evropskog, pa i rumunskog autorskog filma. A u ovom filmu se minimalno koristi, iako zanatski ustoličen, kadar iz ruke u kojem sa leđa pratimo glavnu junakinju. Ma koliko autorstvo i zanat bili ili ne bili u „sukobu" ... Kamera i ode sa Kornelije, ka nečemu naizgled nebitnom. Ona sjedi kao da se obraća kameri, ali njen pravac pogleda nam sugeriše da sa nekim govori. Osnovna vizuelna vrlina filma, i vrlina glavne glumice je da je ona nesvjesna kamere. U stvari je duboko svjesna kamere u glumačkom procesu i istraživanju, radu sa rediteljem i pripremi, koja kao takva ne postoji u dokumentarnom filmu, ili u radu sa naturščicima. Zavodljivost i snaga ovog filma upravo je u njegovoj sličnosti sa dokumentarnim. Na prvi pogled izgledu i stilu koji podsjeća na bilježenje fakata. Vizuelna struktura, ma kako to čudno zvučalo, opet je Kornelija, njeno lice, gestovi, mimika, izraz, stav koji odlučuje o poziciji djeteta. Kojeg god. I njenog i njihovog. Tako da i ovaj film po strukturi podsjeća na druge rumunske filmove novog talasa. „Pozicija djeteta" je u formi radnog procesa i prati tri dana u životu glavne junakinje od jutra do večeri. Radni proces u formi, a po suštini nevjerovatna, neagresivna i baš zato istinska slika rumuskog društva i svakodnevnice. Pristup kreativnoj produkciji filma „Pozicija djeteta " Granica izmedju reditelja i scenariste filma, i samog stila koji proizilazi iz rumunske filmske škole ovjenčane nagradama na prestižnim evropskim festivalima, je nejasna. Zbog stilskog određenja, u kojem se prikazuju fragmenti života. U životu često nijesmo prisutni velikim tragedijama, nego se kasnije bavimo uzrocima i posljedicama. U „Poziciji djeteta" saobraćajna nesreća je konkretan uzrok i dramaturški zamajac, kojim se bavimo iz off-a, u off-u. U takvoj pripremi projekta i kasnijim razvojnim fazama autorski doprinos direktora fotografije, glumaca, montažera, uticao je na veliki uspjeh „Pozicije djeteta". A cijela priča nastala je zbog scenarista Necera i Raduleskua i reditelja Necera. Prvobitna ideja da napišu scenario o disfunkcionalnoj familiji i britanskim penzionerima u španskom ljetovalištu, pretvorila se u razgovor o njihovim familijama i majkama. Shvatili su da se njihove majke ne razlikuju mnogo od Kornelijinog karaktera, i odlučili da pišu scenario o kući, kod kuće. Sama produkcija ovog filma, da bi sve izgledalo „lako izvodljivo", životno, neprimjetno, sadržana je u dobroj pripremi. Cijeli proces na osnovu vidjenog, a i kroz istraživanje o ovom filmu, i rumunskom novom talasu, leži u skromnim budžetskim okolnostima, odličnoj ideji i scenariju, probama i radu sa glumcima. Finalnim glumačkim probama na setu kojima prisustvuje i direktor fotografije ili kamermani. „Pozicija djeteta" je snimana sa dvije kamere za trideset dana. Sa utvrđenim konceptom minimalne montažne intervencije, posebno u određenim scenama. Neinterevisanje u montaži i trajanje kadra u kontinuitetu po rječima reditelja i vidjenog u filmu, čuva kontinuitet emocije. |
Rumunski novi talas, baziran na autorskom pristupu kinematografiji, načinom rada i kroz beskompromisan pristup filmskom jeziku i stilu, podsjeća na francuski novi talas, postoji i niže uspjehe već 15-tak godina. Posmatrano spolja iz vizure nagrađenih filmova na evropskim festivalima, prenebjegava se činjenica da poznata rumunska imena savremenog evropskog filma sve do „Pozicije djeteta" nijesu bila podržana kod kuće. Budžeti kojima su raspolagali su bili i jesu minimalni, a komercijalni uspjeh filmova kod bioskopske publike gotovo nepostojeći. Nakon decenijskog prisustva i uticaja na formiranje ne samo evropske filmske scene ili slike, posmatrano kroz teoretski ugao i novi izraz , „Pozicija djeteta" je prvi rumunski film koji je uspješan u evropskoj arthouse distribuciji i prihvaćen i u Rumuniji. Tematski je i prvi film koji se bavi novoustanovljenom rumunskom visokom klasom. „Pozicija djeteta" je priča koja, iako pripada post-Čaušeskovoj Rumuniji, mnogo više je u Rumuniji danas. A u Rumuniji danas odavno nema diktatora kao sveopšteg simbola moći i autokratije, ali ima diktatorskog u ljudima, podržanog u pasivnoj agresiji koju karakteri svih rumunskih filmova novog talasa kao sredstvo obilato koriste. Pasivno agresivni potmulo i bezizlazno djeluju na slabije u porodičnim okruženjima, na pojedince i individue. Kornelija je karakter koji prelazi iz pasivnog u aktivnog sudionika, mjenja poziciju žrtve za poziciju etičkog zločinca, ona je u svojoj tradicionalnoj roditeljskoj ulozi vrlo aktivna, skoro pa "monstruozna". I po tome se „Pozicija djeteta" i njen glavni karakter kao stožer radnje razlikuje od drugih filmova novog rumunskog talasa, filmova na kojima je saradjivao Radulesku, pa čak i od prva dva Necerova filma na kojima je potpisan kao reditelj.
Zaključak Novi rumunski film, a posebno „Pozicija djeteta" tačnije i iskrenije govori o našem društvu (uredjene ili neuređene države nastale nakon građanskog rata kojim se raspala SFRJ). Autori rumunskih fimova se umjesto nas bave novoustanovljenim religijskim uticajima kroz poetsko-kritičku vizuru, iz intimističkog rakursa u filmu „Iza brda" Kristian Mundjia. Post-traumama socijalističkog perioda u Nicerovoj „Medalji časti", kao i u jednom od prvo prepoznatih i nagradjivanih rumunskih filmova „Četiri mjeseca, tri nedjelje i dva dana" (režija Kristijan Mundjiu), koji kroz zabranu abortusa posmatra i emocije izmedju prijateljica, najintimnije relacije prema fetusu, plodu ili nerođenom djetetu, u sistemu koji ne nudi poziciju za život. U svakom od pomenutih i nepomenutih ostavarenja glavni i svuda prisutni antagonista je birokratski aparat, koji jede pojedinca. Sve te male, a velike tragedije, donose nam priču o nedozvoljavanju privatnog, kao specifičnoj vrsti otudjenja i nesazrjevanja. Poslije „Pozicije djeteta" koja je u tom kontekstu tematski intimnija, privatnija i hrabrija, negdje je svejedno da li pojedinca uništava sistem, birokratija ili matična i bazična porodica. Iza svakog rumunskog filma novog talasa, stoji sada prepoznato rediteljsko ime, koje se mijenja. Filmovi jesu različiti, ali su nekako i slični, a intimizam nije prisutan samo u stilskom prosedeu, već i u spremnosti autora da govore o sebi. Intiligentno, surovo a posredno, hladno i emotivno, nekada i komično, ne štedeći socijalni milje države koja je bolja i uspješnija od ovih "naših". „Pozicija djeteta" film je koji se bliskom tematikom nameće posebno nama. Majka i sin, ne majka i dijete, u našim svekolikim i tradicionalnim i modernim umjetničkim ostvarenjima, još uvijek je glorifikovan i netaknut odnos, omeđen patrijarhalnim sistemom. Kod Kalin Petra Nicera, on je tako rumunski, a u stvari je tako naš. Sugestivnošću, emocijom, načinom i stilom „Pozicija djeteta" bliska je svjetskoj publici, ali sa tom vrstom publike nije na „Ti". Ono „Ti" bez poštovanja kojim vam se na Balkanu obraćaju roditelji ma koliko godina da imate, i ma šta da ste u životu uradili. A obično nijeste ništa. U suštinski iskustvenom i saznajnom. Na nivou osvješćenja, pa čak i gradjanskog stava. Sve se pravda ljubavlju roditelja za djecu. Ljubav Kornelije prema Barbuu stanuje u svakom balkanskom domu. Ali je negdje manje, negdje više uticajna. Ali to je tema neke druge filmske priče, koja se može zvati „Pozicija društva iz pozicije djeteta", na primjer. Netografija: |
