Režija: Miloš Radivojević
Scenario: Vladislava Vojnović, Svetozar Vlajković, Miloš Radivojević
Uloge: Jelena Đokić, Daglas Henšel, Svetozar Cvetković, Dara Džokić, Miodrag Krstović, Voja Brajović, Gordan Kičić, Nada Šargin, Nenad Ćirić, Boris Isaković, Bojan Perić, Varja Đukić, Mladen Nelević

Miloš Radivojević svojevrsnim filmskim izrazom ponovo stvara portrete odmetnika i društveno neprihvaćenih i nepodobnih ljudi. Žigosan nemogućnošću da se uklopi u okvire, te nepostojanjem tendencija ulaska u šablone društva, lik proživljava svoje pustolovine. Sebi svojstveno, reditelj u središte priče stavlja (ne)slobodnog čovjeka. Gete, čiji je stih („Heathrose fair and tender!") iskorišćen kao lajtmotiv u filmu, kaže: "Niko nije tako beznadežno porobljen od onih koji pogrešno veruju da su slobodni". ("Niemand ist hoffnungsloser versklavt als jene, die fälschlicherweise glauben, frei zu sein".) Taj problem slobode je, kod Radivojevića, značajan već tridesetak godina. On takođe tretira independizam pojedinca, njegove sposobnosti i mogućnosti, ravnodušnost, prkos i iluzije. U jednom od intervjua o svojim filmovima on govori: "To je uvek priča o jednom čoveku koji traga za sobom, koji traga za svojim identitetom, koji pokušava da pronađe svoj san, da iskaže sebe, koji pokušava da govori istinu, koji traži oprost za svoje grehe, koji proglašava sebe odgovornim". Filigrantski preciznim i opipljivim stilom, koji na momente vodi do matematičke sistematičnosti, režiser pripovjeda jednu od najboljih priča-svoju i autentičnu, iskrenu i jaku. Mizanscen je jako dobro formulisan, osmišljen i realizovan. Kompozicija i organizacija kadra dovode do upečatljivih sekvenci i slika koje se urezuju u sjećanje. Likovnost se povremeno izražava u svom punom sjaju. Igra staklenih površina, tih ogledala, vješto je sprovedena u djelo. Ona ima korjen i začetak i u flimu "Dečko koji obećava" iz 1981. godine. U ostvarenju "Kako su me ukrali Nemci" to kombinovanje ravni koje stvaraju odraze pojačava notu fikcije i veže dva vremena. Dvije priče zajedno teku. Jedna se dešava 1991. godine, a druga pedesetak godina ranije. Na jednoj strani su sjećanja u polihromiji, a na drugoj njihovo prepričavanje i pripovjedanje ofarbani crno-bijelo. To pravljenje svojevrsne inverzije boje, pojačava je efekat priče o čovjeku koji je zarobljenik prošlosti. Trik narativnosti je vješto izveden.

Špigelmanovskim principom uvijena storija vješto upletenih niti, prati dualitet kontinuiteta u kojima jedan čini prošlost drugom. Film se bavi sličnim vremenom kao strip ("Maus") odlikovan Pulicerovom nagradom. U obje linije postoji zajednički imenitelj-jedan lik u dva perioda. Poslednji dio trilogije, tog triptiha koji čine "Buđenje iz mrtvih", "Odbačen" i ovaj film, kao dvije glavne determinante ima otuđenu jedinku u dva perioda života i jednog Njemca koga uniforma određuje kao čovjeka. Taj vojnik nije posmatran, karakterisan i kategorisan kao persona, već je njegova ličnost podređena simbolu koji nosi. U očima dječaka on je bio onaj koji mu se najviše posvetio, zamjena za roditelja i ništa drugo.

Odiseja u džipu s jedne i prikaz života u ratom uzburkanoj južnoslovenskoj zemlji s druge strane tvore ose oko kojih se kreće film. Poslednja scena reflektuje svu sputanost glavnog lika. Njegovo oslobađanje se dešava metamorfozom ili reikarnacijom u dječaka, u tog bezbrižnog klinca koji je čisto posmatrao svijet, pacifistički i blagonaklono. Taj preobražaj je najviše fikcijski i maštarski i najimaginativniji momenat. Iz realističnog diskursa rađa se ilustracija onog što je duboko potisnuto kod glavnog protagoniste. Probuđen je njegov infantilizam. Snovito i fantastično ponovo postaje mlad. On trči, uživa i raduje se životu. Nadanja su vedra. Slobodan je! Radivojevićev lik je napokon slobodan, iako je to kasno i odveć naglo desilo se konačno oslobađanje, ma kakvo i u kojem god životu. Sve do tada je bilo slično onoj žudnji Zorana Radmilovića, samo u drugom kontekstu:

„(...) Da sustaneš i da pustiš da sam jači
Jači jednom, makar jednom, samo kratko
Da sam i ja samo malo, nekad svoj
I odlučan, i bez grižnje, bez krivice
Da sam čovek, a ne zrenje zakasnelo
To prokleto i večito".

(6. 11. 1974.-Zlatibor, Zoran Radmilović/Zalažem se za laž-priredila Ana Radmilović)

Ovim filmom režiser preispituje etiku. Šesnaesta niska opusa kao da miri i podvlači crtu ispod jednog stvaralaštva. Recka udarena ovom vješto ispletenom pričom simbolizuje onaj čvor u kom se račva i sažima život reditelja i ono što je oduvijek htio izraziti. Arhetip odbačenog lika i sve ono životno zajedno konstruišu jedan splet manifestacija i motiva koji ovaj film uzdižu na ravan antologijskog. Manir reditelja je očigledan.

On u trenucima epifanije filmski izražava i odražava sukob jedinke i svijeta oko nje. Slika, ilustruje, sanja i oživljava. „Kako su me ukrali Nemci" je proživljena životna drama, sa podrazumijevanim elementima fikcije. Autobiografski sadržaj joj (drami) daje snagu, kadrovi radivojevićevsku upečatljivost, a poslednja scena definitivno poentira i zaključuje ovu kompleksnu storiju.

Luka Rakojević
Student 3. godine Fakulteta umjetnosti
Univerzitet Donja Gorica