Vlatko Gilić: biografija

Rođen u Podgorici, a priznat širom svijeta, Vlatko Gilić je jedan od najpoznatijih i napoštovanijih reditilja jugoslovenske kinematografije. Gilićevi provokativni filmovi su osvojili brojne nagrade na filmskim festivalima u mnogim zemljama, od priznanja u Beogradu ,u kojem živi, do festivala u Melburškog međunarodnog festival, Berlinskog filmskog festival gdje je osvojio Srebrnog medvjeda za film "In Continuo". Nakon niza filozofskih kratkih filmova nastalih između 1966 i 1973, Gilićev prvi dugometražni film "Kičma" izabran je za glavnu takmičarsku selekciju na filmskom festivalu u Kanu 1977. Slijedi film "Dani od snova" iz 1980. u kojem se posljednji put predstavio kao redatelj cjelovečernjeg igranog filma. Iako je nastavio sa pisanjem scenarija, Gilićevi kasniji uspjesi vezani su za akademsku sferu, te je trenutno angažovan kao nastavnik na Fakultetu likovnih umjetnosti na Cetinju i kao Profesor Emeritus na Univerzitetu u Novom Sadu.

Čak i prije nego što se okitio akademskim titulama, Gilićevi filmovi iz 60-ih i 70-ih godina jak su dokaz njegovog žestokog intelekta. Tokom šezdesetih stvara trilogiju nadrealističkih kratkih filmova Homo sapiens, Homo homini i Zategni Dele, inspiriranim mitom o Sizifu, a njegovi kratki filmovi iz 1970-ih sadrže realniji, dokumentarni stil. Na takvim filmovima kao što su "Ljubav" i "In Continuo" baveći se pitanjima kao što su čovjekova sposobnost za ljubav i za rat, Gilić baca svjetlo na univerzalne ljudske istine kroz jednostavne scenarije postavljene na jednom mjestu tokom razdoblja od deset do trideset minuta. Njegova druga remek djela iz tog razdoblja, uključujući i "Moć" i "Dan više", imaju sličan pristup, a svaki od njegovih filmova prikazuje beskrajnu znatiželju okrenutu ka ljudskoj prirodi. Za njegov dosljedno provokativan doprinos svijetu filma, Gilić je nedavno dobio nagradu za životno djelo iz Udruženja filmskih umjetnika Srbije u 2011.

Vlatko Gilić je dobitnik, između ostalog:

- Oktobarske nagrade za kulturu i umetnost grada Beograda
- Grand prix-a na Međunarodnom filmskom festivalu u Oberhauzenu 1972 g. za film „Dan više"
- Grand prix-a na Međunarodnom filmskom festivalu u Oberhauzenu
- 1973 g. za film „Ljubav"
- Nagrade Žirija Katoličke crkve u SR Nemačkoj za film „Ljubav"
- Nagrade Žirija Protestantske crkve u SR Nemačkoj za film „Ljubav"
- „Srebrnog medveda" na filmskom festivalu u Zapadnom Berlinu
- Velike nagrade „E..E.KEŠ" na filmskom festivalau Lajpcigu
- Grand prix-a na filmskom festivalu u Belviu (SAD)
- Velike nagrade „Udruženja stvaralaštva i umetnosti Vašingtona"
- Velike nagrade Žirija omladine na Internacionalnom filmskom festivalu u Nionu (Švajcarska)
- Grand prix-a na filmskom festivalu u Melburnu (Australija)
- Velike nagrade na dvadeset prvom filmskom festivalu u Sidneju
- Specijalne nagrade na filmskom festivalu u Trentu (Italija)
- Plakete grada Londona za uspešno trogodišnje učestvovanje na filmskom festivalu u Londonu
- Velike zlatne medalje na filmskom festivalu u Beogradu za film „Zlatno Dele" 1970 godine
- Grand prix-a na filmskom festivalu u Beogradu za film „In continuo" 1971 godine
- Velike Zlatne medalje na filmskom festivalu u Beogradu za film „Dan više" 1972 godine
- Grand prix-a na filmskom festivalu u Beogradu za film „Ljubav" 1973g
- Dečije nagrade „Kekec" za film „Ljubav" 1973 g.
- Trinaestojulske nagrade za kulturu i umetnost Crne Gore
- Nagrade grada Skoplja
- Nagrade publike grada Sarajeva
- Decembarske nagrade grada Podgorice
- Nagrade „Četvrti juli" lista SUBNOR Jugoslavije
- Prvomajske nagrade grada Beograda za TV seriju „Operacija 30 slova"
- Pulske nagrade „Zlatna Pula" za scenografiju filma „Provereno min njet"

(scenografija)
- Nagrade FIPRESCI za film „Dani od snova" 1980 g. u Puli
- Orden rada sa Srebrnim vencem
- Nagrade Kinoteke Srbije za doprinos unapređenja kinematografije

U anketi Instituta za film u Beogradu,stručnjaci su film„Ljubav" proglasili najboljim filmskim ostvarenjem u istoriji jugoslovenske kinematografije u domenu kratkometražne produkcije.

Film „Ljubav" nominovan je među pet najboljih filmova u takmičenju za „Zlatni Globus" ,koji dodeljuju svetski filmski kritičari akreditovani u Americi.

Dugometražni film „Kičma" je izdvojen među deset najboljih dela u svetu te 1978 g. (ispred Antonionijevog filma „Profesija-reporter"). Film „Kičma",

Američki producent ga je kandidovao za nagradu „Oskar", za režiju, kameru i muziku.

Filmovi „Kičma" i „Dani od snova" predstavljali su našu zemlju na filmskom festivalu u Kanu.

Medijski gigant Amerike NBC , uvrstio je Vlatka Gilića među pedest najboljih reditelja u istoriji svetske kinematografije, kao jedinog filmskog reditelja Jugoistočne Evrope. Na toj listi najvećih i najuticajnijih su Orson Vels, Hjuston, Ford, Felini, Hičkok, Čaplin, Bergman, Kurosava, Kjubrik, Tarkovski, Renoar, Roselini, i drugi velikani do izdvojenih pedeset.

Gilić je tvorac izuzetno originalnog i unikatnog opusa koji je prepoznat od celog kompetentnog sveta, kao internacionalna dragocenost najvišeg reda. Tako su tri Gilićeva filma uvršćena u kolekciju Galerije modernih umetnosti u Njujorku i pohranjena u kapsulu najvećih stvaralaćkih vrednosti baštine čovečanstva, u bezbedno sklonište od eventualnog atomskog razaranja i mogučnosti gubitka biografije i pamčenja ljudske vrste.

FILMOGRAFIJA:

1966 Mala svetlost
1967 Povratak na rodno drvo
1968 Homo sapiens, i Homo homini
1969 Zategni Dele i Tok
1970 In continuo
1971 Dan više, Juda
1972 Moć, i Ljubav
1974 Kičma,
1980 Dani od snova

FILMSKA SCENOGRAFIJA:

1965 Provereno min njet
1966 Tople godine
1967 Vuk sa Prokletija

KOAUTOR FILMSKIH SCENARIJA:

1972 Smrt Paora Đurice
1975 Bombaši
1981 Sezona mira u Parizu

TV SCENARIO i REŽIJA:

1968 Bračno savetovalište - serija
1969 Operacija 30 slova –serija
1970 Deca i životinje – serija

AUTORSKA SCENARIJA:

1975 Kičma
1980 Dani od snova
1983 Čovek na rasprodaju
1987 Zločin i san
1989 Prepoznavanje senke
2003 Produžena noć
2004 Oboren pogled

Povodom zatvaranja ovogodišnjeg izdanja poštovanog festivala Underhill, i u čast nagrađenih – priređena je mini retrospektiva filmova istaknutog reditelja Vlatka Gilića. Tim povodom, kao nekadašnji student ovog uglednog reditelja i univerzitetskog profesora, bio sam zamoljen da kažem par uvodnih riječi o filmovima koji su biili prikazani na zatvaranju, o poetici Vlatka Gilića, o njegovoj semantici i osobenom stilu, ne bih li publici na zatvaranju festivala (koja u najvećoj mjeri nije imala priliku da se susretne sa osobenim svijetom Gilićevog rediteljskog umijeća) približio diskurs iz koga je ovaj međunarodno-renomirani reditelj nadahnuto posmatrao svijet. Na trenutak sam prekinuo montažu svojih DJEČAKA i svesrdno se odazvao ljubaznom pozivu, u obavezi prema jednom festivalu koji stasava u ozbiljnu manifestaciju, ali i u dobokoj obavezi i poštovanju prema mom nekadašnjem profesoru. Slijede redovi koje sam izgovorio pred projekciju,i par opažaja nakon nje.