Lucidno
|
PRETEČE I SLEDBENICI: PRISLUŠKIVANJE IZMEĐU FILMOVA UVEĆANJE (Blow Up, 1966.) MIKELANĐELA ANTONIONIJA I PUCANJ NIJE BRISAN (Blow Out, 1981.) BRAJANA DE PALME
Na planu dramske konstrukcije i karakterizacije likova - u Uvećanju, glavni protagonista nije osoba koja je profesionalno uvučena u zaplet, pa mora da se suočava sa etičkom dilemom da li da učestvuje u njemu do kraja, jer krajnje konsekvence mogu uticati na ishod nečijeg života. Naprotiv, on zatiče situaciju "svršenog čina" na koju ne može mnogo da utiče. Snimivši fotografskim aparatom potpuno slučajno eksterijer parka on prilikom razvijanja fotografija otkriva detalj tela pin - ap devojke koju je prethodnih dana fotografisao u svom ateljeu i tako, motivisan znatiželjom, počinje da istražuje. Hari Kol, junak Prisluškivanja je, kao što smo videli, suočen sa dilemom da li da svoj profesionalni zadatak podredi detektivskom izazovu raskrinkavanja jedne afere čije posledice imaju fatalan ishod po ljudski život. Dakle, profesionalna involviranost često proizvodi "bumerang" efekat. Ipak, Hari ne uspeva da uspostavi lični kontakt sa protagonistima zapleta i tako njegova umešanost u slučaj ostaje na introspektivnom planu jer tokom istrage dolazi do samospoznaje. Džon Travolta u ulozi snimatelja zvuka u filmu Pucanj nije brisan postaje slučajnim svedokom saobraćajne nesreće koja se odvija u sred zvučnog kadra koji snima "pecajući" atmosferu za potrebe igranog filma. Međutim njegova umešanost u ovu situaciju poprima vrlo lični nivo-čak emotivni, jer aktivno utiče na dalji tok radnje spasavajući devojku koja je zamalo postala žrtva u nesreći koju je snimio. Njegova motivacija za analizu je ključni zvuk pucanja gume u prvom planu koji "maskira" pucanj. Dakle, u sva tri slučaja imamo različit stepen učešća u zapletu, različite motive i razne aspekte sa kojih protagonisti nastupaju. Ali, jedna osobina ih čini uporedivim - sva trojica su upućeni na svojevrsnu "analizu" sadržaja filmske slike ili zvuka što je veoma filmično, a istovremeno ishod je po pravilu prilično neodređen. Naime, kao da se dokazuje da detaljna analiza sadržaja slike i zvuka do samih elemenata njihove strukture proizvodi apstraktne forme koje na svest analitičara ostavljaju utisak nalik na "Roršarhovu mrlju". Još jednom se potvrđuje teza o nemogućnosti prave procene sadržaja neke jedinice zvuka ili slike bez uvida u širi kontekst u kome se nalaze u interakciji. Sa stilskog aspekta, Uvećanje je film sporog, meditativnog (antonionijevskog) ritma u kome se sadržaj radnje artificijelizuje do granice larpurlartizma. U filmu koji je bio tema ovog rada najviše se primećuje udeo montaže skokovitog reza, ali to tako|e utiče i na njegovu kinestetičnost i perceptibilnost. U ostvarenju Brajana De Palme kao da se sintetički prožimaju elementi dva prethodna filma, {to je on, definišući uzore i više puta naznačio, govoreći čak i o svojevrsnoj posveti Uvećanju . Međutim, njegov pristup je ipak, mnogo manje stilski vezan za evropski film, samim tim možda i konzistentniji na planu naracije nego Prisluškivanje, ali manje zahvalan za analizu ovog tipa. Bilo kako bilo, motiv analize sadržaja je kao jedan od suštinskih za poimanje montaže i filmskog jezika uopšte, ostati kao veoma zanimljiv za dalju razradu koja upotrebom multimedijalnih digitalnih sredstava može da prevaziđe poznate granice. Ličnost kakva je Hari Kol - tehnički autoritet za zvuk i sliku koji se identifikuje sa svojim prislušnim uređajima, i kinematografom uopšte, danas se može definisati kao anahrona, ali i kao dobro polazište za mnoge koji se zvukom i slikom bave u sopstvenim domovima,uz pomoć računara, nezavisni od uticaja bilo kakvih monopolista ili centara moći, i slobodni u kreativnom smislu. |
Sa druge strane, ličnost kao Volter Marč, čiji je kreativni montažni postupak tema ovog rada, definitivno spada u vrstu koja izumire. Kao predani posvećenik svome poslu, on je čovek sa čijom minucioznošću i kompleksnim pristupom bi teško mogao da se identifikuje neko ko otkriva vizuelni medij u ovom vremenu instant tehnologije i kulture. Pored toga postoji i strana ove ličnosti izražena u teoretskom sinkretizmu koji se sastoji od teorije monta'e, bihejviorističke i geštalt psihologije, malo biologije, iskustvenog saznanja i emocije, kao i mnogo, mnogo posvećeničkog rada. O tome svedoči i sledeća izjava Filipa Kaufmana, reditelja sa kojim je Marč radio na filmu Nepodnošljiva lakoća postojanja: "Kad sam prvi put video Marča, on je bio zaspao za svojim KEM-om, radeći čitavu noć na Prisluškivanju. On je jedini montažer za koga znam da zaista spava sa svojim filmovima. U stvari, on ima ljubavnu vezu sa svakim filmom u koji je uključen." A priznanje Entonija Mingele, sa kojim je Marč radio na filmovima Engleski pacijent i Talentovani gospodin Ripli svedoči o univerzalnom značaju koji je on imao u radu na filmu i kao saradnik i neka vrsta koautora i mentora mnogim rediteljima u svim fazama rada na filmu: "Jedna od stvari koje su mi pomogle dok sam pisao scenario za Engleskog pacijenta - prema romanu Majkla Ondatjea, bilo je prisustvo Voltera Marča, koji je o svemu vodio računa. Pročitao je sve materijale i znao u kojoj sa meri ispoštovao delo. Sada, u Ripliju, bilo je teže jer samo mogu da nagađam šta bi rekla Patriša Hajsmit i oni koji su o njenom delu pisali. Nadam se da sam uspeo." Napomene: KREATIVNA MONTAŽA je montažni postupak spajanja kadrova, kojim se ostvaruju filmski prostor i filmsko vreme, čime se postiže utisak kontinuirane radnje koja se odigrava u specifičnom vremenu i prostoru. Filmski prostor ne odgovara realnom prostoru, jer je stvoren od kadrova joji su snimljeni na veoma različitim mestima i u različitom vremenu.Fizičke radnje koje treba da deluju celovito u prostorno-vremenskom smislu grade se pomoću kadrova reakcija (lica posmatrača, neme reakcije, detalji predmeta)... VOLTER MARČ je nagrađivan i od strane Britanske i Američke filmske akademije za montažu slike i miks zvuka. Marč je dobio Oskara za najbolji zvuk u filmu Apokalipsa sad (1999.), kao i nominacije Britanske i Američke akademije za montažu slike na istom filmu. Godine 1995. dobio je Oskara za montažu slike filma Engleski pacijent. Takođe je dobio dvostruku nagradu Britanske akademije za montažu slike i miks zvuka za film Prisluškivanje (1974.) i bio nominovan od strane obe Akademije za najbolju filmsku montažu za film Džulija (1997.). Više puta je nominovan od Američke akademije, 1991. za najbolju montažu filmova Duh i Kum III. Uz ostale Marčove angažmane, tu su i montaža slike filmova Nepodnošljiva lakoća postojanja (1998.), Kuća igara (1993.), Romeo krvari (1994) i Prvi vitez (1995.); obrada zvuka za filmove Kišni ljudi (1969.), THX - 1138 (1971.), Kum (1972.), Američki grafiti (1973.), Kum II (1974.). Scenariji na kojima je sara|ivao uključuju filmove THX - 1138 D'ord'a Lukasa, Crni pastuv (1979.) Kerol Balard. Marč je, tako|e, re'irao Povratak u Oz, u produkciji Volt Dizni studija 1985. Literatura : Igor Toholj |
