Lucidno
| Zapanjujuće je da se Radmilova autentična izvedba muževnog ponašanja popudara sa Limunovom autentično neautentičnom transformacijom kao da se ova ne može realizovati bez prve.
Na trenutak se čini da Limunova trasformacija ima visoku cijenu. Tokom filma mi saznajemo da on nije samo ratni veteran i zastrašujući kriminalac, nego i otac mladog buntovnika koji je ujedno i vođa neo-nacističke bande. Sin, zgađen nad očevom odlukom da predvodi Paradu ponosa, je odlučan da, i po cijenu ranjavanja rođenog oca, nastavi sa napadom na paradu i stane u odbranu svojih fašističkih ideala. Takođe uviđamo da sin gaji osjećanja ozlojeđenosti, bijesa i inata prema ocu. Međutim, u sceni borbe on, ipak, staje na očevu stranu jer ne može da gleda kako mu oca na oči biju. Dakle, sinovljeva promjena nije podstaknuta poštovanjem ljudskih prava, već je samo u skladu sa patrijarhalnim institucijama. Ovdje još jednom narativ bezuspješno pokušava da subverzira dominantne kodove budući da smješta gej oslobođenje u kontekst edipove borbe između oca i sina: onemoćalog čuvara partrijarhalnog poretka smjenjuje osiljeni sin nasljednik. Iako se Limunov sin odriče svoje nadmoći da bi se ujedinio sa svojim ocem, tekst prikriva da se njihovo pomirenje može postići samo kroz čin nasilja. Sin odbacuje patrijarhat samo da bi otkrio dublju istinu o maskulinitetu kao nasilju. Njihovo pomirenje ne počiva na otvorenim razgovorima i otkrivanju karata. Ono samo poziva na okrutnu igru pesnica. Naznake subverzivnog karaktera filma se nalaze na najmanje očekivanim mjestima. Na primjer, tokom putovanja Limun i Radmilo propuštaju trajekt i primorani su da prenoće u hotelu čekajući sljedeći. U hotelu je ostala slobodna samo jedna jednokrevetna soba, zbog čega njih dvojica moraju spavati u istom krevetu. Limun se osjeća jako nelagodno u vezi ovog aranžmana, i nakon nekoliko sati provedenih u fotelji pokušavajući da zaspi, odlučuje da se ipak ušunja u krevet kod Radmila. Kako bi spriječio da dođe u fizički dodir sa Radmilom, Limun postavlja jastuk iza stražnjice. Ovo predstavlja tipičnu predrasudu o gej muškarcima kao osobama opsjednutim seksom. Ono što zapanjuje nije Limunova odluka da spava u istom krevetu sa Radmilom, već njegovo zamišljanje sebe samog u ulozi podređenog gej muškarca. Tu se očitava i uobičajena predstava o gejevima koji preslikavaju heteronormativnu podjelu rodova kojom se muškarci označavaju kao aktivne, a žene pasivne. Scena se poziva na potrebu heteroseksualnosti da odbrani svoje granice putem neprimjerenih ispitivanja o tome šta homoseksualci rade u krevetu. Međutim, ovdje slika preokreće stvari naopačke i prikazuje da pravi muškarac može držati kontrolu u rukama isključivo kroz primjenu nasilja. Tek kada nasilje nestane sa vidika, on postaje ranjiv i podložan pronalaženju sebe iznova. |
Namjera Parade da bude subverzivna ostaje neučinkovita jer, izuzev u nekoliko momenata, film se uveliko oslanja na 'opštu kulturu' i upotrebu stereotipa koji se odnose na seksualni identitet, rodne uloge i individualnost. Dalje, on reprodukuje binarne podjele između vidljivosti i nevidljivosti, emancipacije i nazadnosti, tolerancije i nasilja, i konačno između života i smrti. Mirko i Radmilo su dio ovih podjela: dok je Mirko spreman da se odrekne života radi cilja, Radmilo je rezervisan u vezi svrsishodnosti čitave akcije od samog početka i pristaje da učestvuje u njoj iz ljubavi prema svom momku. U Paradi nema kompleksnih psihologija i kompromisa, a zajednički prostror je ničija zemlja. Film uzvikuje „we're here, we're queer, get used to it!", ali Oni ne slušaju niti razumiju ko su to Mi. Likovima gejeva i lezbijki u ovom filmu je oduzeta sposobnost djelanja kako u njihovim privatnim, tako i u javnim životima. Vjerovatno upravo je to i bila poenta, da se pokaže bespomoćnost gejeva i lezbejki u Srbiji. Ali polazeći od bespomoćnosti, re-prezentacija upravo potvrđuje ono što je namjeravala da subverzira. Zbod toga su životi gejeva i lezbijki ostavljeni na milost i nemilost svojih nasilnika koji će možda naučiti da ih sažaljevaju, ali nikada da ih poštuju. Paradi ne polazi za rukom da uhvati 'esenciju' života gejeva baš iz razloga što se previše oslanja na njeno odsustvo u stvarnom životu, kao i na insistiranje upotrebe slika koje su lako čitljive masovnoj publici.
Borba za gej prava u Sjedinjenim Državama i Zapadnoj Evropi se od početka bazirala na postojanje zajedničkog identiteta. Kao takva, okupila je gejeve, lezbijke, biseksualce, transrodne i transseksualne osobe politikom identiteta. Odnedavno ova, jednom složna politika, je postala predmet dalje diferencijacije upravo jer različitost (od većine) uvijek pretpostavlja istost (unutar manjine). Danas više nije moguće kreirati krovnu politiku zasnovanu na jednom (seksualnom) identitetu. Mišljenje da sve LGBT osobe imaju ista iskustva nevezano za njihovu rasnu, etničku, vjersku, klasnu, nacionalnu, pridadnost brzo iščezava. Dok je u filmu Sasha seksualna orijentacija glavnog junaka u funkciji stvaranja jedinstvenog i autentičnog ličnog narativa o njegovom odnosu prema sebi, porodici i okolini, tema parade u Paradi se koristi da prikrije nesposobnost da se autentično re-prezentuju životi gejeva i lezbijki u Srbiji. Ostaje da se vidi da li ćemo u skorijoj budućnosti imati priliku da gledamo filmove koji će sadržati autentičnost realističnih priča o gejevima i lezbijkama. Miloš Burzan |
