Boki 13, Goran Stojićević – Karamela, Goran Vujović alias Purašević, Emina Jahović, Isidora Bjelica, Jelena Karleuša, Milić Vukašinović, Oliver Mandić, Rade Rapido, Rambo Amadeus, Seka Aleksić, Slavko Kalezić

  Društveni fenomeni (nacionalni specifikum, običaji, tradicija, predrasude): 
Kletve, Kumstvo, Lelekanje, Lijenost crnogorskog naroda, Srbi kao nebeski narod, Crnogorska tradicionalna sahrana sa dvorenjem, Crnogorsko društvo

  Umjetnici:
Aleksandrija Ajduković, Draško Đurović, Maja Miloš, Marina Abramović, Mladen Đorđević, Uroš Tošković,

  Specifični medijski/umjetnički žanrovi i umjetnička djela: 
Reality Show, Mjuzikl, Film "Ljepota poroka" Živka Nikolića, TV serija "Budva na pjenu od mora", Muzički festivali "Sunčane skale" i "Pjesma Mediterana"

  Alternativne humorističke grupe:
The Books of Knjige, Šurde, Zabjelo republika

  Potkulture: 
Gej i lezbijska populacija, Navijačke grupe

  Političari:
Svetozar Marović, Filip Vujanović

  Filmski likovi:
Pit – muzičar, gitarista u filmu Miloša Radivojevića „Dečko koji obećava"

  Politički aktivisti:
Vanja Ćalović

  Institucije (medijske kuće): 
RTS

  Arhitektonska rješenja/javni prostor:
Zgrada Lovćen osiguranja, ulica Slobode br. 13A, Podgorica

  Fenomeni sa društvenih mreža:
Selfie

Za svaki od primjera postoje sjajna objašnjenja ispitanika, poput poslednjenavedenog: "Kempovsko šepurenje pred širokim auditorijumom ovdje svakako ima svoju primjenu i nastavak u zavisnosti od efekta. Što više 'lajkova', više podsticaja da i dalje izbacamo slike sebe u što egzotičnijim pozama i okruženjima. Selfie sada djeluje i van društvenih mreža, on postaje stil i karakteristika kojom obilježavamo sebe kao konzumente ove masovne pojave koja zamjenjuje kulturu, našu kulturu."¹²

Ili uz primjer Marine Abramović: „Visila je sa plafona, žiletom iscrtavala svoje tijelo, 736 sati sjeđela u muzeju kako bi posjetioci osjetili njenu auru (...). Zamjeraju joj često eksplicitne scene na ivici banalnosti. No, zapitajmo se nije li to izvrstan primjer kemp fenomena? Sredstvo je ono najizvornije golo tijelo (...), a cilj i ideja nesumnjivo jasni: oslobađanje i duha i tijela od lanaca kapitalističkog, robotizovanog, svakodnevnog mikro i makrokosmosa. Bizarno, ali razarajuće značenjsko i sadržajno. Ipak jasno je da je mjera i ovdje vremenski važna, svaki projekat mora biti istinski nov u izboru sredstava, pa je jednom dovoljno ogoliti dvoje i tijelo drugoga, jednom se samopovrijediti, jednom nepomično sjedeti i gledati se sa prolaznicima u oči, jer u suprotnom, od vrhunskog performansa se može doći do profane ponavljajuće scenografije koja suštinskim kičom obiluje, a kemp značenja nema."¹³

Iz svih raspoloživih argumentacija za odabrane primjere (integralni citati prevazilaze obim ovog rada, ali će biti prezentovani u prospektivnoj publikaciji), uglavnom se jasno mogu razlikovati umjetničke i pseudo-vrijednosti kempa. Tako su najviše zastupljeni estradni umjetnici, popularne ličnosti i zabavljači; gotovo podjednako zastupljeni primjeri tzv. namjernog i nenamjernog kempa, pri čemu se pseudo-kemp obavezno poistovjećuje s vrijednostima kiča. Zanimljivo je i to da se svi društveni fenomeni koji podrazumijevaju običaje, tradiciju i predrasude, karakterišu kao pseudo-kemp, dok se stav da KEMP=UMJETNOST vidi (i brani!) kroz primjere umjetnika, umjetničkih žanrova i konkretnih umjetničkih djela.

Koliko god bizarno – tek na prvi pogled – izgledali, odabrani fenomeni/ličnosti postavljeni u kemp format, samo potvrđuju procjene studenata/autora koje se iscrpljuju u:
1. edukovanom istraživačkom pulsu (provjeriti što ne znam)
2. razvijenom senzibilitetu za umjetničke vrijednosti (dodati nove kriterijume)
2. toleranciji na različitost (otvoriti se prema nepoznatom)
3. vrednovanju umjetnosti u prostoru ne-umjetnosti (kič u kemp i/ili obrnuto)

  Filip Kor 

Pojedine studentske analize otkrivaju i posebne novine u spisateljskom stilu Filipa Kora. Naime, znalački je prepoznato da on gotovo proročki najavljuje hipertekstualno-blogerski pristup, koji će postati aktuelan tek 2 decenije kasnije. U tom smislu – kako je primjećeno – većina odeljaka u ovoj knjizi karakteriše forma koju današnji internet 'frikovi' vole da nazivaju 'rentovanje'¹⁴. „U pitanju je izrazito ostrašćen, posvećen i opširan način obrađivanja određene teme, koja je autoru veoma bitna (čak se može reći da predstavlja i više od lične religije), ne prezajući od sočnih izraza i zalazeći u svaki vid dubine lične opservacije. 'Rentovanje' ovakvog tipa podrazumeva ekstremnu verziranost o datoj temi i već pomenuta nesuzdržana emotivnost izlaganja."¹⁵

„I u svojim najnetolerantnijim momentima, ova Knjiga poseduje esencijalnu i profetsku kontrakulturnu vrednost (...) da je kemp od divergentnog vida sofističke komunikacije postao apsolutno legitimno i dominantno sredstvo modernog kulturnog izražavanja."¹⁶

U prikazu objedinjenih rezultata ovdje biramo da samo citiramo najvrednije stavove ispitanika koji konkretno ukazuju na njihovo poimanje relacije kič-kemp:

„I kič i kemp se referišu na umetnost, (...) ali kemp ruši pravila u želji da postavi nove postulate umetničkog izražavanja i na taj način opasno koketira s l'art-pour-l'art-izmom, dok kič u svojoj nezgrapnosti sve podređuje komercijalnom uspehu."¹⁷

„Kič je objekat, a kemp subjekat."¹⁸

„U kempu se estetika stavlja iznad etike."¹⁹

„Kemp zasigurno ima apsolutnu slobodu izražavanja i prezentovanja cjelokupnog pravca, bez postavljanja nekih barijera i granica."²⁰

„Kemp je life style ili modus vivendi, manje ili više angažovan umjetnički izraz, artikulisan i nešto osobeniji – može biti shvaćen kao kritička analiza i dobra šala na društveno stanje, autoritete, okolnosti i ličnosti. Kemp ne imitira ništa.»²¹

„Kemp je produbljeno značenje čovjeka u pravcu njegove otvorenosti ka svijetu."²³

Nakon razgraničenja pojmova KEMP i KIČ i određenja kempa, kroz svježe primjere iz okruženja, studenti umjetničkih fakulteta su konačno sveli stavove o tome u kakvom su odnosu KEMP i UMJETNOST, i da li je fenomen kempa uslovljen DUHOM VREMENA. Da li je sâmo poimanje kempa podložno promjenama kroz vrijeme, odnosno da li je nešto što se nekada karakterisalo kao umjetnost danas kemp i obrnuto?

Od ukupnog broja ispitanika koji su tretirali pitanje KEMP i/ili UMJETNOST, većina smatra da kemp i jeste i nije umjetnost: kemp je daleko od prihvaćene umjetnosti, ali je umjetnost za sebe: od vrste/forme kempa zavisi da li je umjetnost ili nije, kemp proističe iz umjetničkog procesa, može dati opis nečemu što nije umjetnost, ili se umjetničko djelo može smatrati kempom (zavisi od primjera), te kemp kao umjetnost ne postoji u našim krajevima, već samo na Zapadu...

Ishodi ovog istraživanja su od neprocjenjive vrijednosti – ne samo zato što se po prvi put provocira aprecijacija kempa u akademskom CG/SR prostoru, već prije svega zato što su objedinjeni vrhunski argumenti studenata (bez obzira na obim uzorka), poput navedenog:

„Na dobrom je putu da (kemp, prim. aut.) postane umjetnost. Po svojoj artificijelnosti, izopačenosti, drugačijem pogledu na svijet, približava se onoj vrsti umjetnosti koju (iako želimo) ne možemo da izbjegnemo ili zanemarimo zbog provokacije kojom se služi. Kemp ne možemo a da ne primijetimo, njegova pojavnost će nas na izvjestan način uplašiti i/ili fascinirati. Ako se držimo najuopštenije definicije umjetnosti – po kojoj je ona subjektivni odraz objektivne stvarnosti – možemo reći da je kemp nadgradnja kiča, njegovim podražavanjem. I tu je 'kvaka'. Podražavanje nije umjetnost, ali je u slučaju kempa ono sredstvo, a ne cilj. U tom kontekstu, kemp i umjetnost, ali specifičnog karaktera. Kemp pokazuje veličinu svoje umjetnosti pretvarajući ozbiljno u frivolno, opominjući nas da na svijetu postoji ipak nešto vrjednije od sveopšte banalnosti. U krajnjem, kemp treba poštovati – ako ni zbog čega drugog, ono – zbog toga što na izvjestan način predstavlja krik protiv dosade."²⁴

  Povratak na početak: DENDIZAM 

Uobičajeni formati prevashodno podrazumijevaju objavljivanje umjetničkih (književnih, dramskih i sl.) i/ili naučnih (teorijskih, istraživačkih i sl.) djela. Ovo je, međutim, text koji se kempovski opire svakom svrstavanju u umjetnost i/ili u nauku. Cilj autora – koliko god (ne)uspješno dosegnut i koliko god da u izvornim akcijama (ni)je imao namjeru da se predstavi javnosti – dominantno je usmjeren na dosljedno praćenje KEMP formata (ako tako nešto uopšte postoji!?!), a po ugledu na tzv. malu enciklopediju, tj. na tzv. mali leksikon, tj. na tzv. zbirku odabranih biografija, tj. na tzv. zbirku odabranih fenomena, tj. na tzv. zbirku odabranih fotografija, tj. na tzv. jedan od mogućih rakursa, tj. na tzv. traktat o kempu.

{niftybox background=#8FBC8F, width=360px} Savršeni dendi

Šarl Bodler

Slikar modernog života, 1869.

Pojam koji čovek sebi stvori o lepom odražava se u čitavom njegovom načinu odevanja, da li se gužva ili zateže njegovo odelo, zaokrugljava ili poravnava njegove pokrete, a to čak, tokom vremena suptilno prožme i crte njegovog lica. Čovek na kraju počinje da liči na ono što bi hteo da bude. (...) Čovek bogat, dokon i koji, čak i kada je blaziran, nema drugih briga nego da trči stazom sreće. Čovek odgojen u raskoši i od mladosti priviknut na poslušnost drugih ljudi, najzad, onaj koji nema drugog zanimanja osim elegancije, imaće uvek u svim vremenima posebnu i sasvim izuzetnu fizionomiju. Dendizam je neodređena institucija, bizarna kao i dvoboj... (...). Ove ličnosti nemaju drugih poziva do da neguju ideju lepog u svojoj ličnosti, da zadovoljavaju svoje strasti, da osećaju i da misle. (...) Ali dendi ne stremi ljubavi kao posebnom cilju. (...) ... Ali dendi ne teži za novcem kao za nečim bitnim, njemu bi mogao biti dovoljan i jedan beskonačan kredit, tu prostačku strast on prepušta vulgarnim smrtnicima. Dendizam nije čak, kao što mnoge nerazumne osobe, izgleda, misle, neumerena sklonost ka udešavanju i materijalnoj eleganciji. Ove su stvari za savršenog dendija samo simbol aristokratske superiornosti njegovog duha. Zato se u njegovim očima, zanetim pre svega otmenošću, savršenstvo odevanja sastoji u apsolutnoj jednostavnosti koja je, zaista, najbolji način da se neko izdvaja. (...) To je, pre svega, žarka potreba za originalnošću, sadržana u spoljnim granicama pristojnosti. To je neka vrsta kulta prema sebi samom koji može da nadživi traženje sreće u drugome, u ženi, na primer; koji može da nadživi čak i sve ono što naziva iluzijama. To je zadovoljstvo da se izazove iznenađenje i sujetno zadovoljstvo da se sam nikad ne iznenadi.

{/niftybox}

KEMPOVANJE NA TEORIJI UMJETNOSTI jeste svojevrsni simulakrum homagea Filipu Koru i još više simulacija laži koja govori istinu o kempu u umjetnosti i umjetnosti u kempu. Tako KEMP Pojmovnik može biti formatiran po tzv. RUMOUR²⁵ principu, tj. kao mali Rječnik Umjetnosti Medija, Odabranih pojmova, Uporednih tumačenja Različitih autora/izvora. Umjesto odjave, možda se kempovski ovako može formatirati i jedna od odrednica koja specifikuje srce KEMPa:

„Kanon kempa je podložan promeni,
a vreme može da prevrednuje
ono što nam je danas odbojno
jer je isuviše blizu."
(Eko)

Svetlana Bezdanov Gostimir / Sanja Jovanović / Jelena Đurđić

Svetlana Bezdanov Gostimir – doktor dramskih umetnosti (Univerzitet umetnosti u Beogradu); profesor filmologije i medija na Akademiji umetnosti u Beogradu i Fakultetu vizuelnih umjetnosti u Podgorici. Autor oko 120 naslova na preko 3000 strana – 20 knjiga i 100 manjih studija, recenzija, rasprava. Preko 1600 strana teksta iz oblasti književnog, naučnog i stručnog prevođenja. Nagrada beogradskog Instituta za film – „Zlatno pero" za teoriju i kritiku filma za studiju Jugoslovenska filmska kritika i razvoj filmskog izraza (1896-1987).

Svetlana Bezdanov Gostimir – PhD in Dramatic Arts (University of Arts, Belgrade); professor of filmology and media at the Academy of Arts, Belgrade and Faculty of Visual Arts, Podgorica. Author of 120 titles on over 3000 pages – 20 books and 100 studies, reviews and essays. Translation of over 1600 pages – literature as well as sciences. Belgrade Film Institute's Prize „Golden Pen" in Film Theory and Critique for dissertation on Yugoslav Film Critique and Film Expression Development (1896-1987).

Doc. Sanja Jovanovic, producer

She belongs to a new generation of producers in the Montenegrin cultural sector. After graduating from the Faculty of Dramatic Arts in Cetinje, she gained MA in Mass Communications at University of Leicester. She was author and member of the team in a number of projects in the field of creative industries, film and television. In 2010 she cofounded International Documentary Film Festival UnderhillFest. As associate professor at the Faculty of Visual Arts she teaches Audiovisual Production

Jelena Đurđić, producent

Završila osnovne, specijalističke i magistarske studije na odsjeku audiovizuelne produkcije Fakulteta vizuelnih umjetnosti u Podgorici. Saradnik je u nastavi na nekoliko predmeta na FVU: Estetika filma i tv, Filmska i tv kritika, Medijske industrije, Umjetnost i savremene medijske tehnologije, Diskurs novih tehnologija i Tehnologija filma i tv. Trenutno priprema magistarski rad na temu Sofisticirani kockari – analiza stanja producentske profesije u Crnoj Gori.